Tranh cử tổng thống Mỹ là quá trình chọn lựa người đứng đầu chính phủ Liên bang Hoa Kỳ. Người dân Mỹ có quyền bỏ phiếu để chọn tổng thống, thông qua hệ thống bỏ phiếu gián tiếp. Tranh cử bao gồm các giai đoạn như cuộc bầu cử tiền nhiệm, cuộc bầu cử tiền đảng và cuộc bầu cử chung cuối cùng. Ứng cử viên chiến thắng sẽ trở thành tổng thống mới và đảm nhiệm quyền lãnh đạo đất nước trong một thời gian cụ thể, thường là bốn năm. Các cuộc tranh cử tổng thống Mỹ diễn ra định kỳ vào mỗi bốn năm một lần và có tầm quan trọng lớn đối với hệ thống chính trị và quyền lực tại Hoa Kỳ.
Cuộc bầu cử tiền nhiệm trong ngữ cảnh tranh cử tổng thống Mỹ là cuộc bầu cử để xác định liệu tổng thống đương nhiệm có tiếp tục giữ chức vụ hay không. Nếu tổng thống đương nhiệm quyết định tranh cử lại, ông sẽ trở thành ứng cử viên tiền nhiệm trong cuộc bầu cử. Tranh cử tiền nhiệm cũng được gọi là cuộc bầu cử tổng thống “hữu quan” (incumbent election) hay “cuộc bầu cử tái tranh cử” (reelection campaign).
Trong cuộc bầu cử tiền nhiệm, tổng thống đương nhiệm sẽ cạnh tranh với các ứng cử viên của các đảng đối lập và/hoặc độc lập để tranh giành chức vụ tổng thống. Đây là một giai đoạn quan trọng trong quá trình tranh cử tổng thống, và tổng thống đương nhiệm thường sẽ có lợi thế nhất định, bởi vì ông đã có thời gian làm việc trong vị trí đó và có thể trình diễn thành tựu và kế hoạch trong nhiệm kỳ trước đó.
Cuộc bầu cử tiền nhiệm diễn ra trong khuôn khổ của cuộc bầu cử tổng thống, nên quy trình bầu cử và quy định chính trị áp dụng tương tự như các cuộc bầu cử tổng thống khác. Người dân Mỹ có quyền bỏ phiếu để chọn tổng thống, và ứng cử viên nào thu được đa số phiếu bầu sẽ trở thành tổng thống hoặc tiếp tục nhiệm kỳ.
Cuộc bầu cử tiền đảng trong ngữ cảnh tranh cử tổng thống Mỹ là cuộc bầu cử trong đảng chính trị để xác định ứng cử viên chính thức của đảng đó trong cuộc bầu cử chung cuối cùng. Mỗi đảng chính trị tại Mỹ thường tổ chức cuộc bầu cử tiền đảng để chọn ra ứng cử viên của mình.
Trong cuộc bầu cử tiền đảng, thành viên của đảng sẽ bỏ phiếu để chọn ra ứng cử viên mà họ cho là phù hợp nhất để đại diện cho đảng trong cuộc bầu cử chung cuối cùng. Quy trình bầu cử tiền đảng thường bao gồm các vòng bỏ phiếu, trong đó các ứng cử viên cạnh tranh nhau. Thông thường, ứng cử viên giành được số phiếu cao nhất trong cuộc bỏ phiếu tiền đảng sẽ trở thành ứng cử viên chính thức của đảng trong cuộc bầu cử tổng thống.
Cuộc bầu cử tiền đảng diễn ra riêng biệt cho mỗi đảng chính trị. Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa là hai đảng chính trị lớn tại Mỹ và có quy trình riêng cho cuộc bầu cử tiền đảng của mình. Các đảng nhỏ khác cũng có thể tổ chức cuộc bầu cử tiền đảng để chọn ứng cử viên của mình.
Cuộc bầu cử tiền đảng có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định và chính thức hóa ứng cử viên chính thức của mỗi đảng trong cuộc bầu cử tổng thống.
Cuộc bầu cử chung cuối cùng trong ngữ cảnh tranh cử tổng thống Mỹ là cuộc bầu cử cuối cùng để xác định tổng thống mới của Hoa Kỳ. Đây là cuộc bầu cử quyết định cuối cùng và quan trọng nhất trong quá trình tranh cử tổng thống.
Cuộc bầu cử chung cuối cùng diễn ra sau giai đoạn cuộc bầu cử tiền đảng của các đảng chính trị, trong đó ứng cử viên chính thức của từng đảng đã được xác định. Thông thường, hai đảng chính trị lớn tại Mỹ là Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa sẽ có ứng cử viên của mình tham gia cuộc bầu cử chung cuối cùng.
Trong cuộc bầu cử chung cuối cùng, người dân Mỹ sẽ đi bỏ phiếu để chọn tổng thống. Hệ thống bỏ phiếu gián tiếp thông qua các đại cử tri (electors) sẽ được sử dụng. Mỗi bang trong Liên bang Hoa Kỳ có một số lượng đại cử tri tương ứng với số lượng đại diện của bang đó trong Quốc hội và Thượng viện. Đại cử tri từng bang sẽ bỏ phiếu để chọn tổng thống. Ứng cử viên nào nhận được đa số phiếu bỏ phiếu từ đại cử tri sẽ trở thành tổng thống.
Quy trình cuộc bầu cử chung cuối cùng được quy định bởi Hiến pháp Hoa Kỳ và các quy định liên quan. Kết quả của cuộc bầu cử chung cuối cùng sẽ xác định người sẽ trở thành tổng thống mới của Hoa Kỳ và đảm nhận chức vụ trong một thời gian cụ thể.
Trong cuộc bầu cử chung cuối cùng, có một số yếu tố và khía cạnh quan trọng khác:
- Hệ thống bỏ phiếu: Hệ thống bỏ phiếu tại Mỹ dựa trên nguyên tắc “quyền đa số”. Đại cử tri của mỗi bang thường sẽ bỏ phiếu dựa trên sự ủng hộ của cử tri trong bang đó. Một số bang sử dụng hệ thống “quyền đa số tuyệt đối”, trong đó ứng cử viên nhận được đa số phiếu trong bang sẽ giành toàn bộ đại cử tri của bang đó. Trong khi đó, một số bang khác sử dụng hệ thống “phân chia phiếu” (proportional allocation), trong đó đại cử tri của bang được phân chia dựa trên tỷ lệ phiếu ủng hộ mỗi ứng cử viên.
- Hội đồng đại cử tri (Electoral College): Hội đồng đại cử tri là tập hợp của tất cả các đại cử tri từ các bang. Tổng số đại cử tri trong Hội đồng đại cử tri là 538, tương đương với tổng số ghế trong Quốc hội và Thượng viện cộng thêm 3 đại cử tri đại diện cho thủ đô Washington, D.C. Ứng cử viên cần nhận được ít nhất 270 phiếu từ Hội đồng đại cử tri để giành chiến thắng trong cuộc bầu cử chung cuối cùng.
- Ngày bầu cử: Ngày bầu cử tổng thống Mỹ diễn ra vào ngày thứ hai đầu tiên sau ngày thứ nhất của tháng 11 trong năm tranh cử. Năm 2020, ví dụ, ngày bầu cử tổng thống Mỹ diễn ra vào ngày 3 tháng 11.
- Quy định pháp lý: Quy định về cuộc bầu cử tổng thống Mỹ được quy định bởi Hiến pháp Hoa Kỳ, Công ước Quốc gia về cuộc bầu cử tổng thống và các quy định liên quan của từng bang. Ngoài ra, các quy định của Ủy ban Bầu cử Liên bang cũng có vai trò quan trọng trong việc quản lý và giám sát cuộc bầu cử.
- Các tiểu bang đa nguyên tắc (swing states): Do đó, tranh cãi và chiến dịch tập trung nhiều vào các tiểu bang đa nguyên tắc. Vì các tiểu bang này có khả năng ủng hộ cả hai đảng, nên sự cạnh tranh giữa các ứng cử viên tại đây thường khốc liệt và quan trọng đối với kết quả cuộc bầu cử chung cuối cùng. Các ứng cử viên và đảng chính thường dành nhiều nguồn lực và thời gian để chiến dịch và thu hút sự ủng hộ từ cử tri trong các tiểu bang này.
Các tiểu bang đa nguyên tắc thường thay đổi theo thời gian và có tên gọi khác nhau ở mỗi cuộc bầu cử. Việc giành được ủng hộ từ các tiểu bang đa nguyên tắc có thể có tác động lớn đến kết quả cuộc bầu cử chung cuối cùng và có thể quyết định người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống.
Phản hồi gần đây