Chánh niệm, bát chánh niệm – Phật giáo

Chánh niệm trong Phật giáo hiểu thế nào?

Chánh niệm (tiếng Pali: “sati”, tiếng Sanskrit: “smriti”) là một khái niệm quan trọng trong Phật giáo, và nó có ý nghĩa là “nhận thức đầy đủ” hoặc “tỉnh thức”. Chánh niệm thường được hiểu là sự chú ý và nhận thức tỉnh thức của chúng ta đối với hiện tại, bao gồm cả cảm xúc, suy nghĩ, cơ thể và môi trường xung quanh.

Theo lời dạy của Đức Phật, chánh niệm là một trong Tám con đường Thiền, và nó cũng là một trong Bốn Điều Quý Tự trong Bốn Điều Quý Nhất của Ngài. Chánh niệm đóng vai trò quan trọng trong việc giải thoát khỏi sự khổ đau và đạt được giác ngộ.

Chánh niệm không chỉ đơn thuần là việc nhận thức mà nó còn bao gồm việc chấp nhận và hiểu rõ tự nhiên của mọi thứ mà chúng ta gặp phải. Nó yêu cầu chúng ta không lạm dụng hay bị lôi kéo bởi cảm xúc và suy nghĩ, mà thay vào đó, chúng ta tiếp tục nhìn thấy và hiểu sự thật một cách sâu sắc và không đánh giá.

Thực hành chánh niệm trong Phật giáo thường bao gồm việc tập trung vào hơi thở, cảm nhận cơ thể và suy nghĩ của chúng ta trong từng khoảnh khắc hiện tại. Bằng cách luyện tập chánh niệm, chúng ta có thể đạt được sự tĩnh tâm, tăng cường nhận thức và giảm bớt căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày.

Tuy chánh niệm là một khái niệm phổ biến trong Phật giáo, cách thức thực hành và hiểu chánh niệm có thể khác nhau tùy thuộc vào các truyền thống Phật giáo và các giảng viên. Do đó, người ta có thể tìm hiểu thêm từ các nguồn Phật giáo cụ thể để có cái nhìn đầy đủ hơn về khái niệm này.

Bát chánh niệm bao gồm những gì?

Bát chánh niệm (tiếng Pali: “atthangika-samapatti”, tiếng Sanskrit: “ashtanga-smriti”) là tám khía cạnh của chánh niệm trong Phật giáo. Chúng cung cấp một hướng dẫn chi tiết về cách thực hành và áp dụng chánh niệm trong cuộc sống hàng ngày. Bát chánh niệm bao gồm:

1. Chánh niệm cơ thể (kāyānupassanā): Nhận thức và chú ý đến các hoạt động của cơ thể, như di chuyển, ngồi, đứng, ăn uống và thực hiện các hành động hàng ngày.
2. Chánh niệm cảm giác (vedanānupassanā): Nhận thức và chú ý đến các trạng thái cảm xúc và cảm giác trong tâm trí, như sướng, khổ, hạnh phúc, buồn, và các trạng thái tinh thần khác.
3. Chánh niệm ý niệm (cittānupassanā): Nhận thức và chú ý đến ý niệm, suy nghĩ, tư duy và quá trình tâm trí trong từng khoảnh khắc.
4. Chánh niệm tỉnh thức (dhammānupassanā): Nhận thức và chú ý đến các hiện tượng, định luật và sự tồn tại của mọi thứ xung quanh, bao gồm cả những khía cạnh như không cố định, không riêng tư, và sự thay đổi không ngừng của thế giới.
5. Chánh niệm đối tượng (ānāpānasati): Tập trung vào hơi thở, nhận thức và chú ý đến quá trình thở vào và thở ra.
6. Chánh niệm nhận biết (sampajañña): Nhận thức rõ ràng và chú ý đến các hoạt động và hành vi trong cuộc sống hàng ngày, từ việc ăn uống, di chuyển, làm việc đến giao tiếp và tương tác với người khác.
7. Chánh niệm thực phẩm (āhārepaṭikkūlamanasikāra): Nhận thức và chú ý đến quá trình ăn uống, từ việc lựa chọn thực phẩm đến việc ăn uống một cách tỉnh thức và biết ơn.
8. Chánh niệm chuyển đổi (vivekajaṃ pīti-sukhaṃ): Nhận thức và chú ý đến quá trình thực hành thiền, đạt được sự tĩnh lặng và sự an lạc trong tâm trí.

Bát chánh niệm được coi là một phần quan trọng của việc thực hành chánh niệm trong Phật giáo, và nó giúp chúng ta định hướng và nhận thức rõ ràng về các khía cạnh khác nhau của cuộc sống và tâm trí.

Bốn Điều Quý Tự (Four Noble Truths) là nền tảng cốt lõi của dạy Phật trong Phật giáo. Chúng tạo nên cơ sở cho việc hiểu về sự khổ đau trong cuộc sống và lối thoát khỏi nó. Dưới đây là mô tả của từng Điều Quý Tự:

1. Sự khổ đau (Dukkha): Điều Quý Tự thứ nhất nhấn mạnh rằng sự khổ đau là một khía cạnh không thể tránh được trong cuộc sống. Nó bao gồm cả sự bất mãn, khổ sở và không thỏa mãn trong tất cả các khía cạnh của tồn tại.
2. Nguyên nhân của sự khổ đau (Samudaya): Điều Quý Tự thứ hai xác định rằng nguyên nhân của sự khổ đau là ái, dục, sự gắn kết và sự mê muội đối với các thứ không cố định và không thực sự thỏa mãn trong cuộc sống.
3. Sự chấm dứt của sự khổ đau (Nirodha): Điều Quý Tự thứ ba mô tả rằng sự khổ đau có thể được chấm dứt. Nó chỉ ra rằng khi chúng ta loại bỏ nguyên nhân của sự khổ đau – ái, dục và sự gắn kết – chúng ta có thể đạt được trạng thái giải thoát và an lạc.
4. Con đường dẫn đến sự chấm dứt của sự khổ đau (Magga): Điều Quý Tự thứ tư là con đường dẫn đến sự chấm dứt của sự khổ đau. Đó là Tám con đường Thiền (Eightfold Path), một hệ thống các nguyên tắc và hướng dẫn để sống một cuộc sống đúng đắn và thoát khỏi sự gắn kết và khổ đau.

Tóm lại, Bốn Điều Quý Tự là:

1. Sự khổ đau (Dukkha)
2. Nguyên nhân của sự khổ đau (Samudaya)
3. Sự chấm dứt của sự khổ đau (Nirodha)
4. Con đường dẫn đến sự chấm dứt của sự khổ đau (Magga) – Tám con đường Thiền.

Những nguyên lý này đóng vai trò quan trọng trong hiểu biết về sự khổ đau và hướng dẫn cho việc giải thoát và giác ngộ trong Phật giáo.

TuyetKy.com chúc bạn luôn sống vui khỏe!
Cảm ơn bạn đã ghé thăm TuyetKy.com, nếu bạn thấy hữu ích vui lòng chia sẻ tới mọi người.
Nếu có bất cứ điều gì băn khoăn bạn vui lòng phản hổi, chúng tôi sẽ cung cấp thêm thông tin tới bạn.